Pahara Nepal
  • गृहपृष्ठ
  • समाचार
  • कोरोना भाइरस
  • समाज
    • दुर्घटना
    • स्वास्थ्य
    • अन्तर्वार्ता
    • पहरा विशेष
    • प्रहरी/सुरक्षा
  • राजनीति
  • प्रदेश
    • प्रदेश १
    • प्रदेश २
    • बागमती प्रदेश
    • गण्डकी प्रदेश
    • प्रदेश ५
    • कर्णाली प्रदेश
    • सुदूरपश्चिम प्रदेश
  • राष्ट्रिय
  • अन्तराष्ट्रिय
  • अर्थ/वाणीज्य
  • मनोरन्जन
  • खेलकुद
  • विचार
  • विविध
    • रोचक
    • पत्र-पत्रिका
    • राशिफल
    • फोटो फिचर
    • धर्म/सांस्कृति
    • कला/शैली
    • प्राविधि
English
No Result
View All Result
TRENDING
covid-19 कोरोना भाइरस Coronavirus कोरोना भाइरस संक्रमण कोरोना संक्रमितको मृत्यु नेकपा कोरोना संक्रमण मुक्त प्रधानमन्त्री ओली
  • गृहपृष्ठ
  • समाचार
  • कोरोना भाइरस
  • समाज
    • दुर्घटना
    • स्वास्थ्य
    • अन्तर्वार्ता
    • पहरा विशेष
    • प्रहरी/सुरक्षा
  • राजनीति
  • प्रदेश
    • प्रदेश १
    • प्रदेश २
    • बागमती प्रदेश
    • गण्डकी प्रदेश
    • प्रदेश ५
    • कर्णाली प्रदेश
    • सुदूरपश्चिम प्रदेश
  • राष्ट्रिय
  • अन्तराष्ट्रिय
  • अर्थ/वाणीज्य
  • मनोरन्जन
  • खेलकुद
  • विचार
  • विविध
    • रोचक
    • पत्र-पत्रिका
    • राशिफल
    • फोटो फिचर
    • धर्म/सांस्कृति
    • कला/शैली
    • प्राविधि
English
No Result
View All Result
nepalvani-logo
No Result
View All Result

देशमा जलश्रोत विकासको सही नीति र सदुपयोग नहुँदा


देशमा जलश्रोत विकासको सही नीति र सदुपयोग नहुँदा

– लोकनारायण सुवेदी 
 

हाम्रो देशको अपार जलश्रोतलाई विद्यूत, सिञ्चाई, सुरक्षित पिउने पानी, जल यातायात एबं जलक्रिडासमेतमा गरी के कसरी बहुआयामिक र अधिकतम उपयोग गर्न सकिन्छ यो एउटा अत्यन्तै महत्वपूर्ण र ज्वलन्त प्रश्न छ । जलश्रोतको  राष्ट्रिय हित हुनेगरी  कसरी सदुपयोग गर्न सकिन्छ र त्यसले कृषि, उद्योग, ब्यापार, पर्यटन लगायत समग्र अर्थ–सामाजिक क्षेत्रमा के कस्तो सकारात्मक र सुपरिणामदायी प्रभाव पार्न सक्तछ त्यसको अझै पनि आधिकारिक र गम्भीर अध्ययन गरिएको पाइदैन । ८४ हजार मेगावाट क्षमतामध्ये ४० हजार मेगावाटको पूर्ण उपयोग गर्न सकिने जुन कुरा बेला बेलामा  चर्चामा ल्याउने गरिन्छ त्यसको आधिकारिक पुष्टी पनि अहिलेसम्म जिम्मेवार तहबाट भएगरेको पाइदैन । केवल १० हजार २० हजार मेगावाट बिद्यूत उत्पादन र बितरण गर्ने ‘बिर्बलको खिचडी’ जस्तो हचुवा कुरा बिभिन्न दलका नेताहरु र जलश्रोत मन्त्री भएकाहरुले कुनै ठोस आधार बिना बेला बेलामा सुनाउने गरेका छन् । वास्तबमा  तदर्थबादी र हचुवा नीतिका आधारमा चल्ने गर्दै आएकोले गर्दानै सबैभन्दा प्राथमिकतामा राखिएको र सबैले आँखा लगाउने गरेको जलश्रोत र जलश्रोत परियोजना सँधैजसो बिवादमानै पर्दैआएका छन् ।  हिजोका कोशी, गण्डकी सम्झौताको कुरा गरौ, महाकाली, कर्णाली, सेती  लगायतका नद–नदीहरुको नै कुरा, ती सबै बिवादको भुवरीमा परेका छन् । तर त्यसबारे आधिकारिक ठाउँबाट न गल्ती स्वीकारगर्ने हिम्मत गरिएको छ न जे भइरहेको छ त्यो सहीनै गरिएको  भनेर पूर्ण जिम्मेवारी लिने कामनै भएकोछ । 

यसरी एकातिर जलश्रोत उपयोगको बैज्ञानिक र ब्यवहारिक राष्ट्रिय नीतिनै छैन, अर्कोतिर केवल निर्यात गर्नका लागि सन्देहास्पद बिद्यूत सम्झौता गर्ने, तिनलाई पनि परिचालन नगरी थन्क्याएर राख्नेगर्दा त्यसभित्र केही गडबडी अबश्य छ भन्ने प्रष्टै देखिन्छ । त्यसमा पनि जल माफियाहरुका कारणले जलश्रोतमा कमिशनको ठूलो खेल, परियोजनाहरु महँगो  र उपभोक्तहरुको टाउकोमानै सँधै बोझ थपिने यथार्थ हाम्रा अगाडि छ । जलश्रोत मन्त्रालय,बिद्यूत बिभाग, बिद्यूत प्राधिकरणहरुको चुरीफुरी देख्दा केके न होला जस्तो देखिए पनि तिनले प्रायः मन्त्री, सचिव र साँसदहरुका लागि परियोजनाका बिलाशी गाडीहरु उपलब्ध गराइदिने काम मात्रै गर्दैआएका छन् । बिगतदेखि हुँदै आएको  बिद्यूत चुहावट कुलमान घिसिङ्ग आए पछि केही रोकिएको छ ।यद्यपि बिगतमा भने त्यसबारेको तथ्यसम्म पनि धेरैजसो तोडमोड गरेर प्रकाशित गर्ने गरेको देखिन्थ्यो । तर पनि त्यसलाई कडाइकासाथ नियन्त्रण गर्न अबैध किसिमले चुहेर नजाने प्रवन्ध के कसरी गर्न सकिन्छ भन्ने कुरामा पटक्कै ध्यान दिनेगरेको देखिदैनथ्यो । बरु मूल्य समायोजन भन्दै  यो घाटा त्यो घाटा देखाउँदै हरेक पटक एकातिर मूल्य नबढाइनहुने स्थितिमा पुगेको भनेर मूल्य बढाउने गरिन्थ्यो, अर्कोतिर निरन्तर लोडसेडिङ्गकोको अबाञ्छित पीडा उपभोक्तामाथि लादिने गरिन्थ्यो । लोडसेडिङ्गले उद्योगधन्धा बन्द—ब्यापार लगायत सामाजिक सरोकार भएका संघसंस्थाहरु पनि सुचारु हुन सक्तैनन्  । त्यसले बस्तु र सेवाहरु जनताको बीचमा पु¥याउने कुरानै नराम्रोसँग प्रभावित हुनपुग्दछन् भइरहेका छन् । अनि अनेक किसिमका बिद्यूत किफायती चूल्होहरु, सिएफएल चीम आदि बिद्यूतीय उपकरणको ब्यापार पनि बढ्ने बढाउन खेल हुने गरेको थियो । अहिले पनि त्यसमा भनेजस्तो कमी आएको छैन ।

हाम्रा बिद्यूत परियोजनाहरु र तिनको क्षमता कति, छ हिउँद र बर्षा याममा हाम्रो बिद्यूत माग र आपूर्तिमा कत्तिको परक आउँदछ, हामीले कुन समयमा कति अपूग बिद्यूतको सामना गर्नु पर्दछ भन्ने कुरा थाहा भएर पनि नपाएजस्तो गर्नेगरिएको थियो । यसले गर्दा लोडसेडिङ्गलाई छल्न र त्यसलाई कम गर्नमा आफ्नो क्षमता, बुद्धी र बिबेक जुन लगाइनु पर्ने हो त्यसो हुन पटक्कै नसकेको मात्रै होइन, बरु लोडसेडिङ्गको बोझ आम उपभोक्ताको टाउको फालेर आतंक मच्चाउने र केही मुठ्ठीभरलाई फाइदा पुर्याउने काइदा निकालिदै आएको थियो  । त्यसैले अहिलेसम्म जलश्रोत सम्वन्धि सम्झौता गर्ने र पछुताउने काम मात्रै हुँदैआएको हो । यो स्थितिबाट मुक्त हुन हाम्रो आन्तरिक खपत क्षमताको हिसाव गरेर जलश्रोतको बहुआयामिक र बहुउदेश्यीय उपयोग कसरी सन्तुलित र टिकाउ किसिमिले गर्न सकिन्छ ध्यान त्यतातिर दिइनुपर्ने हो । तर त्यसो पनि गर्नेगरिएको छैन । यसरी बिकासको हामीसँग भएको जलश्रोतको बहुआयामिक महत्वलाई पनि हामीले गुमाइरहेका स्थितिबाट कसरी रोक्न र सदुपयोग गर्न सकिन्छ त्यतातिर सम्पूर्ण ध्यान जिम्मेवार र सरोकारवालाहरुको अझै केन्द्रित भएको पाइदैन  । 

यस्तो परिबेशन र राष्ट्रिय जलश्रोत नीतिको अभावले गर्दा नै हाम्रा जलश्रोतका श्रोतहरु हाम्रै हुन कि होइनन भनेर आपैmले आफैलाई कठघरामा उभ्याउनु पर्ने स्थिति छ । हाम्रा निम्ति ठूला टर्बाइन, ठूल्ठूला ट्रान्स्मिटरहरु, अब्यवहारिक र धान्न नसकिन मात्रै होइन बढी जोखिमपूर्ण पनि छन् भन्ने कुरा पनि बिज्ञहरुले बताउदै आएकै हुन् । त्यसले हामीले आप्mनो लागि पर्याप्त बिद्यूत उत्पादन गर्नसक्ने र त्यसको सबै क्षेत्रमा राम्रोसँग उपयोग गर्नसक्ने गम्भीर अध्ययन गरी  राष्ट्रिय जलश्रोत बिकास नीति बनाएर लागुगर्न सर्बोपरी प्राथमिकता दिइनु पर्ने कुरा पनि लामो समयदेखि टाढाको कुरा भएर रहेको छ । आफु बलियो नभइ अरुसँँग ब्यापार गर्न तम्सिनु केवल सस्तोमा हाम्रो बस्तु अरुको हातमा पु¥याउनु मात्र हुनेछ । अहिलेसम्मको यथार्थ अनुभवले यही कुरा छर्लङ्ग पारेको छ । यस्तो परिस्थिति र गलत प्रबृत्तिलाई नबलदेशसम्म जतिसुकै जलश्रोतको खानीको कुुरा गरे पनि त्यसको कुनै अर्थ हुँदैन । २१शताब्दीको सबैभन्दा महत्वपूर्ण बस्तु – जलश्रोतको हामीले जति योगदान लिन सक्नेथियौ त्यो गुम्ने छ । अपार जलश्रोतको बहु आयामिक उज्यालो नपाएर हाम्रो भबिष्य नै अँध्यारो हुने कुरा निश्चित छ । त्यसैले यथास्थितिमा केही ब्यबस्थापकीयक सुप्रबन्ध गर्दा र चुवाहटलाई केही कम गर्दा पनि कुलमानको उच्च सम्मान आज देशमा भइरहेको छ । यो राम्रै कुरा हो र उनलाई अझै उचित सम्मानका साथ प्राधिकरणको प्रमुखमा राख्नु उपयुक्त हुन्न्छ नै ।

अनि साच्चै हाम्रो जलश्रोतका सम्झौताहरुको पुनर्समीक्षा गरेर तिनलाई राष्ट्रहितमा बृहत दृष्टिकोणकासाथ यो श्रोतको बहुआयामिक सदुपयोग गर्ने र आन्तरिक खपत बढाएर नेपाको औद्योगिकरण, कृषिको आधुनिकीकरण, स्वास्थ्य,शिक्षा, बन, बातावरण, जलक्रिडा तथा जलयातायात सबै क्षेत्रमा यसको सदुपयोग हुने हो भने नेपालको कायापलट हुने कुरामा कुनै सन्देह रहँदैन । नेपाललाई आत्मनिर्भर बनाउने, राष्ट्रिय हितको सम्वद्र्धन गर्ने र हाम्रो राष्ट्रियता र सार्बभौमिकतालाई पनि सुदृढ तुल्याउने हो भने हाम्रो जलशक्ति नै हाम्रा भबिष्य हो र त्यसको रक्षा र सदुपयोग हाम्रो सर्बोपरी राष्ट्रिय आवश्यकता हो भन्ने कुरालाई चरितार्थ गर्न सक्नु पर्दछ । यसमा अनेक बहाना गरेर नदी नालाको दुरुपयोग गर्नु अराष्ट्रिय र भबिष्यमारा कुरा बाहेक अरु केही हुन सक्तैन । अहिलेसम्मको अनुभबको निचोड नै यही हो । प्रष्ट छ, हाम्रो बिकास बिद्यूत निकासबाट होइन, हुदैन केवल चौतर्फी राष्ट्रिय सदुपयोका योजना परियोजनाबाट मात्र हुन्छ । सचेत होऔं र सही दिशामा अघि बढौं !

Tags: जलश्रोत

तपाईको प्रतिक्रिया

Related Posts

शिक्षण अस्पतालका कारण कोहलपुरको आर्थिक उन्नतीमा सहयोगशिक्षण अस्पतालका कारण कोहलपुरको आर्थिक उन्नतीमा सहयोग
पहरा विशेष

शिक्षण अस्पतालका कारण कोहलपुरको आर्थिक उन्नतीमा सहयोगशिक्षण अस्पतालका कारण कोहलपुरको आर्थिक उन्नतीमा सहयोग

1 day ago
कोरोनापछि दश विगाह क्षेत्रको व्यापारमा ठुलो असर, मेडिकल कलेजमा बिरामी आउन थालेपछि केही राहत
पहरा विशेष

कोरोनापछि दश विगाह क्षेत्रको व्यापारमा ठुलो असर, मेडिकल कलेजमा बिरामी आउन थालेपछि केही राहत

2 days ago
तरकारी खेतीबाट वार्षिक १५ लाख कमाइ
पत्र-पत्रिका

तरकारी खेतीबाट वार्षिक १५ लाख कमाइ

4 days ago
विद्यार्थीलाई कांग्रेस महामन्त्री गगनको मन्त्र : जिन्दगीको सबैभन्दा ठूलो कुरा नै खुशी हो
पत्र-पत्रिका

विद्यार्थीलाई कांग्रेस महामन्त्री गगनको मन्त्र : जिन्दगीको सबैभन्दा ठूलो कुरा नै खुशी हो

4 days ago
धनगढी उपमहानगरको  नागरिक सहभागिता समन्धि नीति २०८० लोकार्पण
विविध

धनगढी उपमहानगरको नागरिक सहभागिता समन्धि नीति २०८० लोकार्पण

5 days ago
कोहलपुर नगरपालिकाको विकासको फूल नेपालगंज मेडिकल कलेज शिक्षण अस्पताल
पहरा विशेष

कोहलपुर नगरपालिकाको विकासको फूल नेपालगंज मेडिकल कलेज शिक्षण अस्पताल

1 week ago

ताजा समाचार

शिक्षण अस्पतालका कारण कोहलपुरको आर्थिक उन्नतीमा सहयोगशिक्षण अस्पतालका कारण कोहलपुरको आर्थिक उन्नतीमा सहयोग

शिक्षण अस्पतालका कारण कोहलपुरको आर्थिक उन्नतीमा सहयोगशिक्षण अस्पतालका कारण कोहलपुरको आर्थिक उन्नतीमा सहयोग

1 day ago
कोरोनापछि दश विगाह क्षेत्रको व्यापारमा ठुलो असर, मेडिकल कलेजमा बिरामी आउन थालेपछि केही राहत

कोरोनापछि दश विगाह क्षेत्रको व्यापारमा ठुलो असर, मेडिकल कलेजमा बिरामी आउन थालेपछि केही राहत

2 days ago
तरकारी खेतीबाट वार्षिक १५ लाख कमाइ

तरकारी खेतीबाट वार्षिक १५ लाख कमाइ

4 days ago
विद्यार्थीलाई कांग्रेस महामन्त्री गगनको मन्त्र : जिन्दगीको सबैभन्दा ठूलो कुरा नै खुशी हो

विद्यार्थीलाई कांग्रेस महामन्त्री गगनको मन्त्र : जिन्दगीको सबैभन्दा ठूलो कुरा नै खुशी हो

4 days ago
कांग्रेसको केन्द्रीय कार्य समितिको बैठक बिहिवार बस्दै

कांग्रेसको केन्द्रीय कार्य समितिको बैठक बिहिवार बस्दै

4 days ago


पहरा नेपाल मिडिया प्रा.लि द्वारा संचालित
सूचना विभाग दर्ता नं. :  २०११/०७७/०७८ 
प्रेस काउन्सिल दर्ता नं. :  २१९१ 

कार्यालय: काठमाडौं-१० नेपाल
सम्पर्क नं.: +977-9863182666
इमेल : [email protected]
संचालक/संवाददाता
:
धिरज सिंह बिष्ट
कार्यकारी निर्देशक/सम्पादक: निशा तमाङ
सम्पर्क नं. :  +977-9860176952
सह-सम्पादक : लक्ष्मी जैसी घोडासैनी

हामी सामाजिक संजालमा

Facebook Twitter Youtube Instagram LinkedIn

समाचार

समाज
विचार
राजनीति
राष्ट्रिय
मनोरन्जन
खेलकुद
अन्तर्राष्ट्रिय
अर्थ/वाणीज्य
कोरोना भाइरस

प्रदेश

प्रदेश १
प्रदेश २
बागमती प्रदेश
गण्डकी प्रदेश
प्रदेश ५
कर्णाली प्रदेश
सुदूरपश्चिम प्रदेश
गजल-कविता
विज्ञान/प्राविधि

विविध

समाचार
प्रदेश
रोचक
अपराध
अन्तर्वार्ता
पत्र-पत्रिका
पहरा विशेष
फोटो फिचर
धर्म-सांस्कृति

Copyright © 2020. Pahara Nepal Media Group. Powered by ProTech

  • Privacy Policy
No Result
View All Result
  • गृहपृष्ठ
  • समाचार
  • कोरोना भाइरस
  • समाज
    • दुर्घटना
    • स्वास्थ्य
    • अन्तर्वार्ता
    • पहरा विशेष
    • प्रहरी/सुरक्षा
  • राजनीति
  • प्रदेश
    • प्रदेश १
    • प्रदेश २
    • बागमती प्रदेश
    • गण्डकी प्रदेश
    • प्रदेश ५
    • कर्णाली प्रदेश
    • सुदूरपश्चिम प्रदेश
  • राष्ट्रिय
  • अन्तराष्ट्रिय
  • अर्थ/वाणीज्य
  • मनोरन्जन
  • खेलकुद
  • विचार
  • विविध
    • रोचक
    • पत्र-पत्रिका
    • राशिफल
    • फोटो फिचर
    • धर्म/सांस्कृति
    • कला/शैली
    • प्राविधि