Pahara Nepal
  • गृहपृष्ठ
  • समाचार
  • कोरोना भाइरस
  • समाज
    • दुर्घटना
    • स्वास्थ्य
    • अन्तर्वार्ता
    • पहरा विशेष
    • प्रहरी/सुरक्षा
  • राजनीति
  • प्रदेश
    • प्रदेश १
    • प्रदेश २
    • बागमती प्रदेश
    • गण्डकी प्रदेश
    • प्रदेश ५
    • कर्णाली प्रदेश
    • सुदूरपश्चिम प्रदेश
  • राष्ट्रिय
  • अन्तराष्ट्रिय
  • अर्थ/वाणीज्य
  • मनोरन्जन
  • खेलकुद
  • विचार
  • विविध
    • रोचक
    • पत्र-पत्रिका
    • राशिफल
    • फोटो फिचर
    • धर्म/सांस्कृति
    • कला/शैली
    • प्राविधि
English
No Result
View All Result
TRENDING
covid-19 कोरोना भाइरस Coronavirus कोरोना भाइरस संक्रमण कोरोना संक्रमितको मृत्यु नेकपा कोरोना संक्रमण मुक्त मृत्यु
  • गृहपृष्ठ
  • समाचार
  • कोरोना भाइरस
  • समाज
    • दुर्घटना
    • स्वास्थ्य
    • अन्तर्वार्ता
    • पहरा विशेष
    • प्रहरी/सुरक्षा
  • राजनीति
  • प्रदेश
    • प्रदेश १
    • प्रदेश २
    • बागमती प्रदेश
    • गण्डकी प्रदेश
    • प्रदेश ५
    • कर्णाली प्रदेश
    • सुदूरपश्चिम प्रदेश
  • राष्ट्रिय
  • अन्तराष्ट्रिय
  • अर्थ/वाणीज्य
  • मनोरन्जन
  • खेलकुद
  • विचार
  • विविध
    • रोचक
    • पत्र-पत्रिका
    • राशिफल
    • फोटो फिचर
    • धर्म/सांस्कृति
    • कला/शैली
    • प्राविधि
English
No Result
View All Result
nepalvani-logo
No Result
View All Result

नेपाली चाड पर्वहरु प्रायः किन देउता र भूतप्रेतसँग जोडिएका छन् ?


नेपाली चाड पर्वहरु प्रायः  किन देउता र भूतप्रेतसँग जोडिएका छन् ?

—लोकनारायण सुबेदी 

नेपाललाई चाड पर्बै चाड पर्वको देश भनेर पनि भन्ने गरिन्छ । कतिपय नेपाली समुदायको त प्रायः दिन दिनै कुनै न कुनै चाड पर्व परिरहेकै पाइन्छ । कतिपय अपवादलाई छाडेर  ती चाड पर्वहरु प्रायः सबै कुनै न कुनै देबी देबता र राक्षस या भूतप्रेतसँग सम्वन्धित अर्थात जोडिएका हुन्छन् । अनि  प्रचीन समयदेखि तिनको अभ्यास कुन सन्दर्भमा के कसरी र  किन  हुँदै आयो भन्ने कुराको सोधखोज र  बोध नगरी प्रायः चलिआएको परम्पराको रुपमा तिनको पालना गर्ने प्रचलन रहँदै आएको देखिन्छ । ती सबै चाड पर्बहरुले तत्कालीन अर्थ–सामाजिक यथार्थको प्रतिबिम्बन गरेका हुन्छन् र समय क्रममा अरु सामाजिक गतिबिधिहरु जस्तै ती पनि बद्लिदै गएका र पुरानो मान्यता र सान्दर्भिकता पनि गुमाइसकेका या गुमाइरहेका  हुन्छन् । यस्ता चाड पर्वहरुले समाज, समुदाय र परिवारका मानिसहरुलाई एक आपसमा जोडिराख्ने र तिनका बीच एकता कायम गर्ने काम पनि गरिराखेका हुन्छन् । त्यसै आधारमा तिनको निरन्तरता र सम सामयिकता पनि देखापर्ने गर्दछ । तर तीमध्येका कतिपय चाड पर्वहरु भने रुढीबुढी र अन्धबिश्वासका आधारमा मात्र मनाइने गरेको समेत पाइन्छ र तिनले सान्दर्भिकता गुमाइसकेको भए पनि धान्नका लागि मात्र अन्ध मान्यताका आधारमा तिनको परिपालना हुने गरेको देखिन्छ । 

मान्दै आएको नाममा अन्ध किसिमले तिनलाई दोहोर्‍याइ राख्नु आजको बिज्ञान र प्रबिधिले अभूतपूर्व र अकल्पनीय बिकास गरेको युगमा समय सुहाउदो र शोभनीय कुरा हुँदैन नै । यद्यपि तिनमा कुनै सार्थक र सामयिक पक्ष रहेको र समाज तथा समयोपयोगी छन् भने तिनलाई बढावा दिदै र परिमार्जित गर्दै अनि अन्ध अबैज्ञानिक र अर्थहीन कर्मकाण्डीय पक्षलाई तिलाञ्जली दिदै जानु पर्दछ । असामयिक र बद्लिदो सामाजिक परिवेश नसुहाउँदो कुरालाई जबर्जस्ती तानिराख्नुले त्यो परिवार, समाज र राष्ट्रकै लागि बोझ बनेर रहन्छ । यस कुरामा भने ध्यान दिनै पर्दछ ।

त्यसैले पुरानो समयदेखि चल्दै आएका चाड पर्वहरुको उपादेयता र प्रयोजनीयता आज के कस्तो रहेको छ ? तिनले समाजलाई अघि बढाउन र अग्रगति दिन सहयोग पुर्‍याएका छन् कि गतिहीनता पैदा गरेर अबरोध बनेका छन्, त्यो भने बस्तुगत आधारमा हेर्नु, बिश्लेषण गर्नु र निष्कर्श निकाल्नु पर्ने हुन्छ । मान्दै आएको नाममा अन्ध किसिमले तिनलाई दोहोर्‍याइ राख्नु आजको बिज्ञान र प्रबिधिले अभूतपूर्व र अकल्पनीय बिकास गरेको युगमा समय सुहाउदो र शोभनीय कुरा हुँदैन नै । यद्यपि तिनमा कुनै सार्थक र सामयिक पक्ष रहेको र समाज तथा समयोपयोगी छन् भने तिनलाई बढावा दिदै र परिमार्जित गर्दै अनि अन्ध अबैज्ञानिक र अर्थहीन कर्मकाण्डीय पक्षलाई तिलाञ्जली दिदै जानु पर्दछ । असामयिक र बद्लिदो सामाजिक परिवेश नसुहाउँदो कुरालाई जबर्जस्ती तानिराख्नुले त्यो परिवार, समाज र राष्ट्रकै लागि बोझ बनेर रहन्छ । यस कुरामा भने ध्यान दिनै पर्दछ ।

कुनै पनि आधारमा चाड पर्वको नाममा जनतालाई बिभाजन गर्ने, परस्पर लडाउने र त्यसबाट कुनै पक्षले फाइदा उठाउने र त्यस प्रकारको काम गर्ने स्थिति रहन र त्यसलाई बढावा बिल्कुलै दिइनु हुन्न ।

निश्चय नै चाडपर्वहरुलाई सामाजिक समरसता, सद्भाव र सहीष्णुता फैलाउनका लागि उपयोग गर्न सके हाम्रा बहुसाँस्कृतिक, बहुधार्मिक र बहुजातिय समाजलाई सही दिशा दिन र अघि बढाउन मद्दत मिल्न सक्दछ । यस्ता चाड पर्वहरुलाई बिभेद, बैमनस्यता र बहिष्करणको माध्यम र असमानता पैदा गर्ने आधार कदापि र कीमार्थ बनाइनु र बन्न दिइनु हुँदैन । यो आज ज्वलन्तरुपमा बोध गर्नु पर्ने र ध्यान दिनुपर्ने महत्वपूर्ण कुरा हो । किनभने कुनै पनि आधारमा चाड पर्वको नाममा जनतालाई बिभाजन गर्ने, परस्पर लडाउने र त्यसबाट कुनै पक्षले फाइदा उठाउने र त्यस प्रकारको काम गर्ने स्थिति रहन र त्यसलाई बढावा बिल्कुलै दिइनु हुन्न ।

समाजका सीमित सम्पन्नशालीहरुको लागि चाडपर्वहरु ‘स्वान्त सुखाय’ र बहुसंख्यकहरुका लागि ‘बोझ प्रदाय’ जस्तो बनेर गए । त्यसैले एकथरीका लागि यी तडक भडक प्रदर्शन गर्ने साइतको रुपमा देखापर्न थाले भने अर्कोथरीका निम्ति ऋणको बोझ थपिने कुसाइत जस्तो पनि बन्न थाले । अनि हुने खानेहरुले बिपन्नहरुलाई ‘तिमीहरु तडक भडक नगर, घाँटी हेरेर हाड निल’ भन्ने खालका अर्ति उपदेश दिन पनि थाले । यो बिषमताकै बोझ हो भन्ने कुरा प्रष्ट छ ।

मानब समाज प्रकृति पूजक हुदै देबदेबी पूजकसम्म आइ पुगेको छ । यसलाई इतिहासदेखि अहिलेम्म सर्सरी हेर्दा सामान्यतः यस्तै देखिन्छ । तर काल क्रममा चाड पर्बलाई पनि सत्ता र शक्तिको साधनकोरुपमा प्रयोग गरिन थाले पछि यसमा बिकृति र बिसंगतिहरु सच्चिने सुध्रिने भन्दा पनि तिनमा बिकृति र बिसंगतिहरु बढ्दै गए । फलतः चाडवाड एकथरी हुनेखानेहरुको रमाईलो र अर्कोथरी हुँदाखानेहरुको बाध्यताकोरुपमा देखापर्न थाले । समाजका सीमित सम्पन्नशालीहरुको लागि चाडपर्वहरु ‘स्वान्त सुखाय’ र बहुसंख्यकहरुका लागि ‘बोझ प्रदाय’ जस्तो बनेर गए । त्यसैले एकथरीका लागि यी तडक भडक प्रदर्शन गर्ने साइतको रुपमा देखापर्न थाले भने अर्कोथरीका निम्ति ऋणको बोझ थपिने कुसाइत जस्तो पनि बन्न थाले । अनि हुने खानेहरुले बिपन्नहरुलाई ‘तिमीहरु तडक भडक नगर, घाँटी हेरेर हाड निल’ भन्ने खालका अर्ति उपदेश दिन पनि थाले । यो बिषमताकै बोझ हो भन्ने कुरा प्रष्ट छ ।

यसैले, आजको युगमा चाडपर्वहरुलाई पनि समानता, न्याय र सुख सम्बृद्धिको बिकास र बिस्तारसँग सँगसँगै गाँसेर लैजानुपर्ने आबश्यकता र औचित्यता पनि छ । किनभने हाम्रा चाडपर्वहरु खाश खाश अर्थ– सामाजिक परिस्थितिकै उपज हुन् र अर्थ–सामाजिक स्थितिमा परिबर्तन आएसँगै ती चाड पर्वहरुमा पनि परिवर्तन आउनु र ल्याइनु पर्दछ ।

यसर्थ चाड पर्बहरुका त्याज्य पक्षलाई एकातिर तिलाञ्जली दिनु उचित हुन्छ भने अर्कोतिर तिनका सामाजिक समरसता,एकता र सद्भाव तथा सहिष्णुताका पक्षहरुलाई  निरन्तरता दिनुपर्ने र सम्हालेर समाजमा कायम राख्नुपर्ने आवश्यकता पनि छ र हुन्छ । यसैले, आजको युगमा चाडपर्वहरुलाई पनि समानता, न्याय र सुख सम्बृद्धिको बिकास र बिस्तारसँग सँगसँगै गाँसेर लैजानुपर्ने आबश्यकता र औचित्यता पनि छ । किनभने हाम्रा चाडपर्वहरु खाश खाश अर्थ– सामाजिक परिस्थितिकै उपज हुन् र अर्थ–सामाजिक स्थितिमा परिबर्तन आएसँगै ती चाड पर्वहरुमा पनि परिवर्तन आउनु र ल्याइनु पर्दछ   नै । चाड पर्ब, जात्रा, मेला आदिलाई समाजिक र राष्ट्रिय हितमा के कसरी प्रयुक्त गर्न र समाजोपयगी तुल्याउन सकिन्छ त्यतातिर ध्यान केन्द्रित गरिनु  पर्दछ । चलिआएको चलन भनेर बाञ्छित अबाञ्छित सबै कुरालाई शिरोपर गर्ने मनोबृत्तिबाट समाज र राष्ट्रलाई मुक्त गर्दै पर्दछ । यही नै आजको बद्लिदो परिस्थतिले औंल्याएको आवश्यकता हो ।

यी साँस्कृतिक सामाजिक कुराहरु अपरिबर्तनीय जड कुरा होइनन् र हुन सक्तैनन् । यी प्राकृतिका आधारभूत नियमहरु जस्ता मानिसले परिबर्तन गर्न नमिल्ने र नसकिने कुरा पनि होइनन् । यी मानिसले नै अनुभवका आधारमा चलाउदै आएका कुरा हुन् र तिनलाई मानिसले नै बदल्न र आजको समयानुकूल बनाउन या फेर्न सक्तछन् ।

त्यसैले हामी नेपालीहरुका सबै चाड पर्ब जात्रा मेला आदिलाई पनि यसै परिप्रेक्षबाट हेरिनु र समयको माग अनुसार परिमार्जित गर्नु या परिबर्तन गर्नु आबश्यक हुन्छ । चाड पर्बहरुका अर्थ–राजनैतिक तथा सामाजिक–साँस्कृतिक बस्तुगत आधारहरु हिजो के थिए र आज के रहेका छन् तिनलाई ख्याल गरेर चल्नु पर्ने हुन्छ । किनभने यी साँस्कृतिक सामाजिक कुराहरु अपरिबर्तनीय जड कुरा होइनन् र हुन सक्तैनन् । यी प्राकृतिका आधारभूत नियमहरु जस्ता मानिसले परिबर्तन गर्न नमिल्ने र नसकिने कुरा पनि होइनन् । यी मानिसले नै अनुभवका आधारमा चलाउदै आएका कुरा हुन् र तिनलाई मानिसले नै बदल्न र आजको समयानुकूल बनाउन या फेर्न सक्तछन् । यसैले चाडपर्बको आधारमा अन्तरद्वन्द्व  चर्काउने भन्दा तिनको सबल पक्षलाई ग्रहण गर्ने र दुर्बल पक्षलाई परित्याग गर्ने अनुकूल बातावरण बनाउँदा नै देश  र जनताको हित हुने कुरामा खाशै मथिंगल खियाउनु पर्ने देखिदैन ।

Tags: देउता र भूतप्रेतनेपाली चाड पर्व

तपाईको प्रतिक्रिया

Related Posts

अस्पतालकै कारण दश बिगाहमा बजारको माहोल बन्यो, राधा गौतम
पहरा विशेष

अस्पतालकै कारण दश बिगाहमा बजारको माहोल बन्यो, राधा गौतम

1 day ago
स्वास्थ्य क्षेत्रको विकाससँगै दश बिगाहमा होटल रेष्टुराँको व्यवसाय बढ्दै
पहरा विशेष

स्वास्थ्य क्षेत्रको विकाससँगै दश बिगाहमा होटल रेष्टुराँको व्यवसाय बढ्दै

2 days ago
शिक्षण अस्पतालका कारण कोहलपुरको आर्थिक उन्नतीमा सहयोगशिक्षण अस्पतालका कारण कोहलपुरको आर्थिक उन्नतीमा सहयोग
पहरा विशेष

शिक्षण अस्पतालका कारण कोहलपुरको आर्थिक उन्नतीमा सहयोगशिक्षण अस्पतालका कारण कोहलपुरको आर्थिक उन्नतीमा सहयोग

6 days ago
कोरोनापछि दश विगाह क्षेत्रको व्यापारमा ठुलो असर, मेडिकल कलेजमा बिरामी आउन थालेपछि केही राहत
पहरा विशेष

कोरोनापछि दश विगाह क्षेत्रको व्यापारमा ठुलो असर, मेडिकल कलेजमा बिरामी आउन थालेपछि केही राहत

1 week ago
तरकारी खेतीबाट वार्षिक १५ लाख कमाइ
पत्र-पत्रिका

तरकारी खेतीबाट वार्षिक १५ लाख कमाइ

1 week ago
विद्यार्थीलाई कांग्रेस महामन्त्री गगनको मन्त्र : जिन्दगीको सबैभन्दा ठूलो कुरा नै खुशी हो
पत्र-पत्रिका

विद्यार्थीलाई कांग्रेस महामन्त्री गगनको मन्त्र : जिन्दगीको सबैभन्दा ठूलो कुरा नै खुशी हो

1 week ago

ताजा समाचार

अस्पतालकै कारण दश बिगाहमा बजारको माहोल बन्यो, राधा गौतम

अस्पतालकै कारण दश बिगाहमा बजारको माहोल बन्यो, राधा गौतम

1 day ago
स्वास्थ्य क्षेत्रको विकाससँगै दश बिगाहमा होटल रेष्टुराँको व्यवसाय बढ्दै

स्वास्थ्य क्षेत्रको विकाससँगै दश बिगाहमा होटल रेष्टुराँको व्यवसाय बढ्दै

2 days ago
शिक्षण अस्पतालका कारण कोहलपुरको आर्थिक उन्नतीमा सहयोगशिक्षण अस्पतालका कारण कोहलपुरको आर्थिक उन्नतीमा सहयोग

शिक्षण अस्पतालका कारण कोहलपुरको आर्थिक उन्नतीमा सहयोगशिक्षण अस्पतालका कारण कोहलपुरको आर्थिक उन्नतीमा सहयोग

6 days ago
कोरोनापछि दश विगाह क्षेत्रको व्यापारमा ठुलो असर, मेडिकल कलेजमा बिरामी आउन थालेपछि केही राहत

कोरोनापछि दश विगाह क्षेत्रको व्यापारमा ठुलो असर, मेडिकल कलेजमा बिरामी आउन थालेपछि केही राहत

1 week ago
तरकारी खेतीबाट वार्षिक १५ लाख कमाइ

तरकारी खेतीबाट वार्षिक १५ लाख कमाइ

1 week ago


पहरा नेपाल मिडिया प्रा.लि द्वारा संचालित
सूचना विभाग दर्ता नं. :  २०११/०७७/०७८ 
प्रेस काउन्सिल दर्ता नं. :  २१९१ 

कार्यालय: काठमाडौं-१० नेपाल
सम्पर्क नं.: +977-9863182666
इमेल : [email protected]
संचालक/संवाददाता
:
धिरज सिंह बिष्ट
कार्यकारी निर्देशक/सम्पादक: निशा तमाङ
सम्पर्क नं. :  +977-9860176952
सह-सम्पादक : लक्ष्मी जैसी घोडासैनी

हामी सामाजिक संजालमा

Facebook Twitter Youtube Instagram LinkedIn

समाचार

समाज
विचार
राजनीति
राष्ट्रिय
मनोरन्जन
खेलकुद
अन्तर्राष्ट्रिय
अर्थ/वाणीज्य
कोरोना भाइरस

प्रदेश

प्रदेश १
प्रदेश २
बागमती प्रदेश
गण्डकी प्रदेश
प्रदेश ५
कर्णाली प्रदेश
सुदूरपश्चिम प्रदेश
गजल-कविता
विज्ञान/प्राविधि

विविध

समाचार
प्रदेश
रोचक
अपराध
अन्तर्वार्ता
पत्र-पत्रिका
पहरा विशेष
फोटो फिचर
धर्म-सांस्कृति

Copyright © 2020. Pahara Nepal Media Group. Powered by ProTech

  • Privacy Policy
No Result
View All Result
  • गृहपृष्ठ
  • समाचार
  • कोरोना भाइरस
  • समाज
    • दुर्घटना
    • स्वास्थ्य
    • अन्तर्वार्ता
    • पहरा विशेष
    • प्रहरी/सुरक्षा
  • राजनीति
  • प्रदेश
    • प्रदेश १
    • प्रदेश २
    • बागमती प्रदेश
    • गण्डकी प्रदेश
    • प्रदेश ५
    • कर्णाली प्रदेश
    • सुदूरपश्चिम प्रदेश
  • राष्ट्रिय
  • अन्तराष्ट्रिय
  • अर्थ/वाणीज्य
  • मनोरन्जन
  • खेलकुद
  • विचार
  • विविध
    • रोचक
    • पत्र-पत्रिका
    • राशिफल
    • फोटो फिचर
    • धर्म/सांस्कृति
    • कला/शैली
    • प्राविधि