Pahara Nepal
  • गृहपृष्ठ
  • समाचार
  • कोरोना भाइरस
  • समाज
    • दुर्घटना
    • स्वास्थ्य
    • अन्तर्वार्ता
    • पहरा विशेष
    • प्रहरी/सुरक्षा
  • राजनीति
  • प्रदेश
    • प्रदेश १
    • प्रदेश २
    • बागमती प्रदेश
    • गण्डकी प्रदेश
    • प्रदेश ५
    • कर्णाली प्रदेश
    • सुदूरपश्चिम प्रदेश
  • राष्ट्रिय
  • अन्तराष्ट्रिय
  • अर्थ/वाणीज्य
  • मनोरन्जन
  • खेलकुद
  • विचार
  • विविध
    • रोचक
    • पत्र-पत्रिका
    • राशिफल
    • फोटो फिचर
    • धर्म/सांस्कृति
    • कला/शैली
    • प्राविधि
English
No Result
View All Result
TRENDING
covid-19 कोरोना भाइरस Coronavirus कोरोना भाइरस संक्रमण कोरोना संक्रमितको मृत्यु नेकपा कोरोना संक्रमण मुक्त प्रधानमन्त्री ओली
  • गृहपृष्ठ
  • समाचार
  • कोरोना भाइरस
  • समाज
    • दुर्घटना
    • स्वास्थ्य
    • अन्तर्वार्ता
    • पहरा विशेष
    • प्रहरी/सुरक्षा
  • राजनीति
  • प्रदेश
    • प्रदेश १
    • प्रदेश २
    • बागमती प्रदेश
    • गण्डकी प्रदेश
    • प्रदेश ५
    • कर्णाली प्रदेश
    • सुदूरपश्चिम प्रदेश
  • राष्ट्रिय
  • अन्तराष्ट्रिय
  • अर्थ/वाणीज्य
  • मनोरन्जन
  • खेलकुद
  • विचार
  • विविध
    • रोचक
    • पत्र-पत्रिका
    • राशिफल
    • फोटो फिचर
    • धर्म/सांस्कृति
    • कला/शैली
    • प्राविधि
English
No Result
View All Result
nepalvani-logo
No Result
View All Result

नेपाली चाड पर्वहरु प्रायः किन देउता र भूतप्रेतसँग जोडिएका छन् ?


नेपाली चाड पर्वहरु प्रायः  किन देउता र भूतप्रेतसँग जोडिएका छन् ?

—लोकनारायण सुबेदी 

नेपाललाई चाड पर्बै चाड पर्वको देश भनेर पनि भन्ने गरिन्छ । कतिपय नेपाली समुदायको त प्रायः दिन दिनै कुनै न कुनै चाड पर्व परिरहेकै पाइन्छ । कतिपय अपवादलाई छाडेर  ती चाड पर्वहरु प्रायः सबै कुनै न कुनै देबी देबता र राक्षस या भूतप्रेतसँग सम्वन्धित अर्थात जोडिएका हुन्छन् । अनि  प्रचीन समयदेखि तिनको अभ्यास कुन सन्दर्भमा के कसरी र  किन  हुँदै आयो भन्ने कुराको सोधखोज र  बोध नगरी प्रायः चलिआएको परम्पराको रुपमा तिनको पालना गर्ने प्रचलन रहँदै आएको देखिन्छ । ती सबै चाड पर्बहरुले तत्कालीन अर्थ–सामाजिक यथार्थको प्रतिबिम्बन गरेका हुन्छन् र समय क्रममा अरु सामाजिक गतिबिधिहरु जस्तै ती पनि बद्लिदै गएका र पुरानो मान्यता र सान्दर्भिकता पनि गुमाइसकेका या गुमाइरहेका  हुन्छन् । यस्ता चाड पर्वहरुले समाज, समुदाय र परिवारका मानिसहरुलाई एक आपसमा जोडिराख्ने र तिनका बीच एकता कायम गर्ने काम पनि गरिराखेका हुन्छन् । त्यसै आधारमा तिनको निरन्तरता र सम सामयिकता पनि देखापर्ने गर्दछ । तर तीमध्येका कतिपय चाड पर्वहरु भने रुढीबुढी र अन्धबिश्वासका आधारमा मात्र मनाइने गरेको समेत पाइन्छ र तिनले सान्दर्भिकता गुमाइसकेको भए पनि धान्नका लागि मात्र अन्ध मान्यताका आधारमा तिनको परिपालना हुने गरेको देखिन्छ । 

मान्दै आएको नाममा अन्ध किसिमले तिनलाई दोहोर्‍याइ राख्नु आजको बिज्ञान र प्रबिधिले अभूतपूर्व र अकल्पनीय बिकास गरेको युगमा समय सुहाउदो र शोभनीय कुरा हुँदैन नै । यद्यपि तिनमा कुनै सार्थक र सामयिक पक्ष रहेको र समाज तथा समयोपयोगी छन् भने तिनलाई बढावा दिदै र परिमार्जित गर्दै अनि अन्ध अबैज्ञानिक र अर्थहीन कर्मकाण्डीय पक्षलाई तिलाञ्जली दिदै जानु पर्दछ । असामयिक र बद्लिदो सामाजिक परिवेश नसुहाउँदो कुरालाई जबर्जस्ती तानिराख्नुले त्यो परिवार, समाज र राष्ट्रकै लागि बोझ बनेर रहन्छ । यस कुरामा भने ध्यान दिनै पर्दछ ।

त्यसैले पुरानो समयदेखि चल्दै आएका चाड पर्वहरुको उपादेयता र प्रयोजनीयता आज के कस्तो रहेको छ ? तिनले समाजलाई अघि बढाउन र अग्रगति दिन सहयोग पुर्‍याएका छन् कि गतिहीनता पैदा गरेर अबरोध बनेका छन्, त्यो भने बस्तुगत आधारमा हेर्नु, बिश्लेषण गर्नु र निष्कर्श निकाल्नु पर्ने हुन्छ । मान्दै आएको नाममा अन्ध किसिमले तिनलाई दोहोर्‍याइ राख्नु आजको बिज्ञान र प्रबिधिले अभूतपूर्व र अकल्पनीय बिकास गरेको युगमा समय सुहाउदो र शोभनीय कुरा हुँदैन नै । यद्यपि तिनमा कुनै सार्थक र सामयिक पक्ष रहेको र समाज तथा समयोपयोगी छन् भने तिनलाई बढावा दिदै र परिमार्जित गर्दै अनि अन्ध अबैज्ञानिक र अर्थहीन कर्मकाण्डीय पक्षलाई तिलाञ्जली दिदै जानु पर्दछ । असामयिक र बद्लिदो सामाजिक परिवेश नसुहाउँदो कुरालाई जबर्जस्ती तानिराख्नुले त्यो परिवार, समाज र राष्ट्रकै लागि बोझ बनेर रहन्छ । यस कुरामा भने ध्यान दिनै पर्दछ ।

कुनै पनि आधारमा चाड पर्वको नाममा जनतालाई बिभाजन गर्ने, परस्पर लडाउने र त्यसबाट कुनै पक्षले फाइदा उठाउने र त्यस प्रकारको काम गर्ने स्थिति रहन र त्यसलाई बढावा बिल्कुलै दिइनु हुन्न ।

निश्चय नै चाडपर्वहरुलाई सामाजिक समरसता, सद्भाव र सहीष्णुता फैलाउनका लागि उपयोग गर्न सके हाम्रा बहुसाँस्कृतिक, बहुधार्मिक र बहुजातिय समाजलाई सही दिशा दिन र अघि बढाउन मद्दत मिल्न सक्दछ । यस्ता चाड पर्वहरुलाई बिभेद, बैमनस्यता र बहिष्करणको माध्यम र असमानता पैदा गर्ने आधार कदापि र कीमार्थ बनाइनु र बन्न दिइनु हुँदैन । यो आज ज्वलन्तरुपमा बोध गर्नु पर्ने र ध्यान दिनुपर्ने महत्वपूर्ण कुरा हो । किनभने कुनै पनि आधारमा चाड पर्वको नाममा जनतालाई बिभाजन गर्ने, परस्पर लडाउने र त्यसबाट कुनै पक्षले फाइदा उठाउने र त्यस प्रकारको काम गर्ने स्थिति रहन र त्यसलाई बढावा बिल्कुलै दिइनु हुन्न ।

समाजका सीमित सम्पन्नशालीहरुको लागि चाडपर्वहरु ‘स्वान्त सुखाय’ र बहुसंख्यकहरुका लागि ‘बोझ प्रदाय’ जस्तो बनेर गए । त्यसैले एकथरीका लागि यी तडक भडक प्रदर्शन गर्ने साइतको रुपमा देखापर्न थाले भने अर्कोथरीका निम्ति ऋणको बोझ थपिने कुसाइत जस्तो पनि बन्न थाले । अनि हुने खानेहरुले बिपन्नहरुलाई ‘तिमीहरु तडक भडक नगर, घाँटी हेरेर हाड निल’ भन्ने खालका अर्ति उपदेश दिन पनि थाले । यो बिषमताकै बोझ हो भन्ने कुरा प्रष्ट छ ।

मानब समाज प्रकृति पूजक हुदै देबदेबी पूजकसम्म आइ पुगेको छ । यसलाई इतिहासदेखि अहिलेम्म सर्सरी हेर्दा सामान्यतः यस्तै देखिन्छ । तर काल क्रममा चाड पर्बलाई पनि सत्ता र शक्तिको साधनकोरुपमा प्रयोग गरिन थाले पछि यसमा बिकृति र बिसंगतिहरु सच्चिने सुध्रिने भन्दा पनि तिनमा बिकृति र बिसंगतिहरु बढ्दै गए । फलतः चाडवाड एकथरी हुनेखानेहरुको रमाईलो र अर्कोथरी हुँदाखानेहरुको बाध्यताकोरुपमा देखापर्न थाले । समाजका सीमित सम्पन्नशालीहरुको लागि चाडपर्वहरु ‘स्वान्त सुखाय’ र बहुसंख्यकहरुका लागि ‘बोझ प्रदाय’ जस्तो बनेर गए । त्यसैले एकथरीका लागि यी तडक भडक प्रदर्शन गर्ने साइतको रुपमा देखापर्न थाले भने अर्कोथरीका निम्ति ऋणको बोझ थपिने कुसाइत जस्तो पनि बन्न थाले । अनि हुने खानेहरुले बिपन्नहरुलाई ‘तिमीहरु तडक भडक नगर, घाँटी हेरेर हाड निल’ भन्ने खालका अर्ति उपदेश दिन पनि थाले । यो बिषमताकै बोझ हो भन्ने कुरा प्रष्ट छ ।

यसैले, आजको युगमा चाडपर्वहरुलाई पनि समानता, न्याय र सुख सम्बृद्धिको बिकास र बिस्तारसँग सँगसँगै गाँसेर लैजानुपर्ने आबश्यकता र औचित्यता पनि छ । किनभने हाम्रा चाडपर्वहरु खाश खाश अर्थ– सामाजिक परिस्थितिकै उपज हुन् र अर्थ–सामाजिक स्थितिमा परिबर्तन आएसँगै ती चाड पर्वहरुमा पनि परिवर्तन आउनु र ल्याइनु पर्दछ ।

यसर्थ चाड पर्बहरुका त्याज्य पक्षलाई एकातिर तिलाञ्जली दिनु उचित हुन्छ भने अर्कोतिर तिनका सामाजिक समरसता,एकता र सद्भाव तथा सहिष्णुताका पक्षहरुलाई  निरन्तरता दिनुपर्ने र सम्हालेर समाजमा कायम राख्नुपर्ने आवश्यकता पनि छ र हुन्छ । यसैले, आजको युगमा चाडपर्वहरुलाई पनि समानता, न्याय र सुख सम्बृद्धिको बिकास र बिस्तारसँग सँगसँगै गाँसेर लैजानुपर्ने आबश्यकता र औचित्यता पनि छ । किनभने हाम्रा चाडपर्वहरु खाश खाश अर्थ– सामाजिक परिस्थितिकै उपज हुन् र अर्थ–सामाजिक स्थितिमा परिबर्तन आएसँगै ती चाड पर्वहरुमा पनि परिवर्तन आउनु र ल्याइनु पर्दछ   नै । चाड पर्ब, जात्रा, मेला आदिलाई समाजिक र राष्ट्रिय हितमा के कसरी प्रयुक्त गर्न र समाजोपयगी तुल्याउन सकिन्छ त्यतातिर ध्यान केन्द्रित गरिनु  पर्दछ । चलिआएको चलन भनेर बाञ्छित अबाञ्छित सबै कुरालाई शिरोपर गर्ने मनोबृत्तिबाट समाज र राष्ट्रलाई मुक्त गर्दै पर्दछ । यही नै आजको बद्लिदो परिस्थतिले औंल्याएको आवश्यकता हो ।

यी साँस्कृतिक सामाजिक कुराहरु अपरिबर्तनीय जड कुरा होइनन् र हुन सक्तैनन् । यी प्राकृतिका आधारभूत नियमहरु जस्ता मानिसले परिबर्तन गर्न नमिल्ने र नसकिने कुरा पनि होइनन् । यी मानिसले नै अनुभवका आधारमा चलाउदै आएका कुरा हुन् र तिनलाई मानिसले नै बदल्न र आजको समयानुकूल बनाउन या फेर्न सक्तछन् ।

त्यसैले हामी नेपालीहरुका सबै चाड पर्ब जात्रा मेला आदिलाई पनि यसै परिप्रेक्षबाट हेरिनु र समयको माग अनुसार परिमार्जित गर्नु या परिबर्तन गर्नु आबश्यक हुन्छ । चाड पर्बहरुका अर्थ–राजनैतिक तथा सामाजिक–साँस्कृतिक बस्तुगत आधारहरु हिजो के थिए र आज के रहेका छन् तिनलाई ख्याल गरेर चल्नु पर्ने हुन्छ । किनभने यी साँस्कृतिक सामाजिक कुराहरु अपरिबर्तनीय जड कुरा होइनन् र हुन सक्तैनन् । यी प्राकृतिका आधारभूत नियमहरु जस्ता मानिसले परिबर्तन गर्न नमिल्ने र नसकिने कुरा पनि होइनन् । यी मानिसले नै अनुभवका आधारमा चलाउदै आएका कुरा हुन् र तिनलाई मानिसले नै बदल्न र आजको समयानुकूल बनाउन या फेर्न सक्तछन् । यसैले चाडपर्बको आधारमा अन्तरद्वन्द्व  चर्काउने भन्दा तिनको सबल पक्षलाई ग्रहण गर्ने र दुर्बल पक्षलाई परित्याग गर्ने अनुकूल बातावरण बनाउँदा नै देश  र जनताको हित हुने कुरामा खाशै मथिंगल खियाउनु पर्ने देखिदैन ।

Tags: देउता र भूतप्रेतनेपाली चाड पर्व

तपाईको प्रतिक्रिया

Related Posts

रिड्स परियोजनाको प्रारम्भिक गोष्ठी सम्पन्न
विविध

रिड्स परियोजनाको प्रारम्भिक गोष्ठी सम्पन्न

3 hours ago
देशका सवै मालपोत कार्यालयहरु अव विद्युतीय प्रणालीमा- सचिव डा दामोदर रेग्मी
पहरा विशेष

देशका सवै मालपोत कार्यालयहरु अव विद्युतीय प्रणालीमा- सचिव डा दामोदर रेग्मी

7 hours ago
पत्र-पत्रिका

1 day ago
नेपालमा नक्कली नोटको बिगबिगी , कहाँ बाट आउँदै छ प्रहरी अनुसन्धानमा
पत्र-पत्रिका

नेपालमा नक्कली नोटको बिगबिगी , कहाँ बाट आउँदै छ प्रहरी अनुसन्धानमा

1 day ago
पाँच जना प्रहरी अतिरिक्त महानिरीक्षकहरू दर्ज्यानी चिन्हद्वारा सुशोभित
पहरा विशेष

पाँच जना प्रहरी अतिरिक्त महानिरीक्षकहरू दर्ज्यानी चिन्हद्वारा सुशोभित

5 days ago
कैलाली बहुमुखी क्याम्पसको स्ववियु निर्वाचनमा नेकपा(एस) र एमाले एकताबद्ध भएर जाने निर्णय
पहरा विशेष

कैलाली बहुमुखी क्याम्पसको स्ववियु निर्वाचनमा नेकपा(एस) र एमाले एकताबद्ध भएर जाने निर्णय

6 days ago

ताजा समाचार

रिड्स परियोजनाको प्रारम्भिक गोष्ठी सम्पन्न

रिड्स परियोजनाको प्रारम्भिक गोष्ठी सम्पन्न

3 hours ago
नेपाल भएर ब्यास तिन्कर लिपुलेक जाने बाटो अबरुद्ध

नेपाल भएर ब्यास तिन्कर लिपुलेक जाने बाटो अबरुद्ध

5 hours ago
देशका सवै मालपोत कार्यालयहरु अव विद्युतीय प्रणालीमा- सचिव डा दामोदर रेग्मी

देशका सवै मालपोत कार्यालयहरु अव विद्युतीय प्रणालीमा- सचिव डा दामोदर रेग्मी

7 hours ago
नेपाल-भारत पर्यटन प्रर्वद्धनमा बोर्डको सक्रियता

नेपाल-भारत पर्यटन प्रर्वद्धनमा बोर्डको सक्रियता

1 day ago

1 day ago


पहरा नेपाल मिडिया प्रा.लि द्वारा संचालित
सूचना विभाग दर्ता नं. :  २०११/०७७/०७८ 
प्रेस काउन्सिल दर्ता नं. :  २१९१ 

सम्पर्क कार्यालय: काठमाडौं-१० नेपाल
शाखा कार्यालय: मार्मा-४ दार्चुला
सम्पर्क नं.: +977-9863182666
इमेल : [email protected]

कार्यकारी निर्देशक/सम्पादक: निशा तमाङ
सम्पर्क नं. :  +977-9860176952
सह-सम्पादक : नरबहादुर पाल

हामी सामाजिक संजालमा

Facebook Twitter Youtube Instagram LinkedIn

समाचार

समाज
विचार
राजनीति
राष्ट्रिय
मनोरन्जन
खेलकुद
अन्तर्राष्ट्रिय
अर्थ/वाणीज्य
कोरोना भाइरस

प्रदेश

प्रदेश १
प्रदेश २
बागमती प्रदेश
गण्डकी प्रदेश
प्रदेश ५
कर्णाली प्रदेश
सुदूरपश्चिम प्रदेश
गजल-कविता
विज्ञान/प्राविधि

विविध

समाचार
प्रदेश
रोचक
अपराध
अन्तर्वार्ता
पत्र-पत्रिका
पहरा विशेष
फोटो फिचर
धर्म-सांस्कृति

Copyright © 2020. Pahara Nepal Media Group. Powered by ProTech

  • Privacy Policy
No Result
View All Result
  • गृहपृष्ठ
  • समाचार
  • कोरोना भाइरस
  • समाज
    • दुर्घटना
    • स्वास्थ्य
    • अन्तर्वार्ता
    • पहरा विशेष
    • प्रहरी/सुरक्षा
  • राजनीति
  • प्रदेश
    • प्रदेश १
    • प्रदेश २
    • बागमती प्रदेश
    • गण्डकी प्रदेश
    • प्रदेश ५
    • कर्णाली प्रदेश
    • सुदूरपश्चिम प्रदेश
  • राष्ट्रिय
  • अन्तराष्ट्रिय
  • अर्थ/वाणीज्य
  • मनोरन्जन
  • खेलकुद
  • विचार
  • विविध
    • रोचक
    • पत्र-पत्रिका
    • राशिफल
    • फोटो फिचर
    • धर्म/सांस्कृति
    • कला/शैली
    • प्राविधि